یبوست نوزاد و 7 روش درمان خانگی برای رفع این مشکل
از رایج ترین و شایع ترین مشکلاتی که والدین و پرستاران کودک با آن مواجه هستند، یبوست نوزادان است.
اغلب در نوزادان بین حرکات روده ای و دفع مدفوع مدت طولانی ای فاصله وجود دارد. دفع نکردن مدفوع برای چند روز و یا حتی بیشتر از یک هفته در کودکان طبیعی است. اما در این شرایط ممکن است که کودک دچار یبوست شده باشد و به کمک نیاز داشته باشد.
نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می شوند معمولا سه تا چهار بار در روز دفع مدفوع دارند اما در برخی هم می تواند بعد از سه یا چهار روز باشد.
در شرایطی که مدفوع کودک نرم است و دفع آن بدون مشکل برای کودک صورت می گیرد، جای هیچ گونه نگرانی نیست. اما اگر دفع مدفوع بیش از پنج روز طول بکشد باید به پزشک متخصص اطفال مراجعه نمود. در زمان مراجعه به پزشک متخصص اطفال، پزشک نیز ممکن است در مرحله اول داروهای خانگی را پیشنهاد دهد. ورزش، آب میوه، آب رسانی، گرفتن دمای مقعد، ماساژ دادن، حمام گرم و تغییرات رژیم غذایی هفت درمان خانگی است که در زیر به شرح آن می پردازیم.
- ورزش و حرکت سبب تحریک رود کودک می شود و در رفع یبوست مفید است، از آن جایی که نوزادان قادر به راه رفتن نیستند این کار را با حرکت دادن پاهای کودک می توان انجام داد. والدین یا پرستار کودک می توانند در حالی که کودک به پشت خوابیده حرکت دوچرخه سواری را به آرامی روی پاهای کودک انجام دهند.
- آب سیب از جمله آب میوه هایی است که در نرم شدن مدفوع کودک مؤثر است. کودکانی که در دو تا چهارماهگی هستند می توان مقدار کمی آب سیب صد در صد طبیعی را در برنامه غذایی آن ها قرار داد. چون هضم قند موجود در آب میوه برای نوزاد سخت است متخصصان برای شروع 2-4 اونس آب میوه را توصیه می کنند. وجود مایعات بیشتر در روده سبب نرم شدن و تجزیه مدفوع می شود. اما باید توجه داشت که بدون مشورت پزشک این کار انجام نشود.
- نوزادان کوچکتر آب مورد نیاز بدن خود را از شیر مادر یا شیر خشک تامین می کنند و هیدراته می شوند و نیز به مایعات اضافی نیاز ندارند و نباید بیشتر از مقدار مجاز آب به شیر کودک اضافه نمود. اما در نوزادانی که دچار یبوست می شوند شاید بتوان از مقدار کمی مایعات اضافی به غیر از شیر مادر استفاده نمود. کم آبی در نوزادان با علائم و نشانه هایی همراه است که شامل گریه کم یا بدون اشک، چشمان فرو رفته، خوابیدن بیش از حد و نقطات نرم فرو رفته در بالای سر است.
در سن بیش از 2-4 ماهگی و در شرایط یبوست، گاهی متخصصین اطفال مقدار کمی آب یا گاهی آب میوه را توصیه می کنند.
رشد تدریجی معده کودک در شش ماه اول زندگی صورت می گیرد بنابراین تا یک ماهگی ظرفیت معده نوزاد حدود 2.7 تا 5 اونس معادل 80 تا 150 میلی لیتر می باشد. در شش ماهگی جرعه های کمی آب را می توان در برنامه غذایی کودک قرار داد. در این سن کودک کلا می تواند در هر بار تغذیه 207 میلی لیتر را در معده خود نگه دارد. بنابراین در زمانی که قصد داریم آب یا آب میوه به کودک یا نوزاد بدهیم باید حجم معده او را در نظر بگیریم.
- در زمان یبوست کودک، گرفتن دمای رکتوم کودک با یک دماسنج تمیز و چرب در دفع مدفوع می تواند مؤثر باشد. استفاده از این روش حائز اهمیت است چرا که می تواند منجر به بدتر شدن یبوست گردد. چنانچه پرستار یا والدین کودک متوجه شوند که کودک برای دفع مدفوع به کمک نیاز دارد باید پزشک وی را مطلع کنند تا دلیل اصلی بررسی شود.
- ماساژ معده کودک هم به رفع یبوست نوزاد کمک می کند. ماساژ به روش های مختلفی انجام می شود. می توان با استفاده از نوک انگشت در جهت عقربه های ساعت حرکات دورانی بر روی معده انجام داد. می توان با حرکت انگشتان دور ناف در جهت عقربه های ساعت صورت گیرد. با نگه داشتن زانوها و پاهای کودک در کنار هم، پاها را به آرامی به سمت شکم فشار دهید. با لبه انگشت از قفسه سینه به سمت پایین شکم را نوازش دهید.
گرمای دست در افزایش آرامش کودک مؤثر است. با ماساژ شکم در جهت عقربه های ساعت می توان به حرکت گاز در امتداد مسیری که روده دنبال می کند، کمک نمود. با تکرار ماساژ می توان به جابه جایی گاز گیر افتاده در روده کمک کرد.
- استحمام با آب گرم هم به شل شدن عضلات شکم کودک کمک می کند و مانع وارد شدن فشار بیشتر به کودک می شود و نیز برخی از ناراحتی های مربوط به یبوست را برطرف می کند.
- بسته به سن کودک برخی از تغییرات غذایی هم در رفع یبوست مؤثر است. مادرانی که با شیر خود کودک را تغذیه می کنند می توانند لبنیات را از برنامه غذایی خود حذف کنند. به هر حال مادران می توانند مواد غذایی که به رفع یبوست کودک کمک می کند را شناسایی کنند.
تغییر نوع شیرخشک برای کودکانی که با شیر خشک تغذیه می شوند هم ممکن است در رفع یبوست موثر باشد.
به هر حال نباید بدون مشورت پزشک نسبت به حذف لبنیات یا تغییر نوع شیرخشک اقدام نمود.
کودکانی که به سنی رسیده اند که می توانند غذاهای جامد بخورند بهتر است از منابع غنی فیبر در تغذیه آن ها استفاده نمود زیرا میوه ها و سبزیجات که منبع غنی فیبر هستند در تحریک روده کودک بسیار مؤثر می باشند. آلو، گلابی ، هلو، کلم بروکلی، سیب بدون پوست و غلات سبوس دار مثل آرد جو دوسر یا نان و ماکارونی سبوس دار گزینه های مناسبی برای رفع یبوست نوزاد هستند.
